2015-07-24 Bezpieczeństwo zdrowotne wody Informacja w sprawie działalności Komisji Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody przy Radzie Sanitarno-Epidemiologicznej przy Głównym Inspektorze Sanitarnym
Na pierwszym posiedzeniu w dniu 22 stycznia 2015 r. Komisja Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody (BZW) przyjęła plan pracy na obecną kadencję, zakładający kontynuację i zintensyfikowanie działań na rzecz wprowadzenia w Polsce zaleceń WHO dotyczących objęcia dostaw wody pitnej systemem zarządzania ryzykiem. W podobnym duchu zmierza przygotowana przez Komisję Europejską rewizja dyrektywy 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (DWD). Z informacji Departamentu BZW wynika, że prawdopodobnie projekt zostanie przyjęty przez Parlament i Radę Europy jeszcze w tym roku, a kraje członkowskie będą miały 2 lata na jego wdrożenie. Projekt przewiduje dostosowanie monitoringu jakości wody do potrzeb wynikających z identyfikacji potencjalnych zagrożeń i oceny ryzyka. Mając na względzie powyższe, oraz kilka innych czynników, takich jak:
- zalecenie WHO (Wytyczne dotyczące jakości wody do picia z 2011 r.), że „organy zdrowia publicznego powinny prowadzić lub uczestniczyć w opracowaniu i wdrażaniu polityki zapewniającej dostęp do niezawodnego i bezpiecznego zaopatrzenia w wodę”,
- projekty aktów prawnych, przedstawione przez inne ministerstwa, mające istotne znaczenie z punktu widzenia możliwości minimalizowania potencjalnych zagrożeń zdrowotnych związanych z zaopatrzeniem w wodę – Prawo wodne oraz Kodeks budowlany,
Komisja BZW zintensyfikowała swoje działania. Jednym z kluczowych działań jest mobilizacja wszystkich podmiotów realizujące poszczególne, ścisłe zależne zadania na różnych etapach w łańcuchu dostaw wody do konsumenta, do wspólnej pracy na rzecz wprowadzania w kraju nowoczesnego podejścia do zaopatrzenia w wodę pitną, opartego na systemie zarządzania ryzykiem od ujęcia do kranu. System ten musi obejmować takie elementy jak: identyfikacja i ocena zagrożeń, ustalanie punktów krytycznych, szacowanie ryzyka, monitorowanie i audytowanie. Akcent, zgodnie z najnowszą wiedzą naukową i doświadczeniami w innych krajach, musi zostać przesunięty - z monitorowania jakości wody już dostarczonej konsumentom i podejmowania działań naprawczych dopiero z chwilą ich wystąpienia - na rzecz wielobarierowego systemu minimalizowania potencjalnego ryzyka (działania prewencyjne).
Zarządzanie ryzykiem jest także motywem przewodnim ostatnich działań WHO w zakresie bezpieczeństwa wody, w ramach Protokołu Woda i Zdrowie. Komisja BZW stoi na stanowisku, że ratyfikowanie przez Polskę, która – niestety – jako jeden z niewielu krajów tego jeszcze nie uczyniły, podpisanego w 1998 r. protokołu jest konieczne i powinno stanowić podstawowy filar polityki i strategii kraju w zakresie bezpieczeństwa dostaw wody.
W ramach działania na rzecz nawiązania współpracy, wymiany doświadczeń i szukania porozumienia ze wszystkimi interesariuszami zaangażowanymi w zapewnienie bezpiecznej wody, w związku z trwającymi pracami legislacyjnymi nad nowym projektem ustawy „Prawo wodne”, tematem drugiego posiedzenia w dniu 23 marca 2015 r. była: „Ochrona źródeł wody jako pierwsza bariera minimalizująca zagrożenia”. W trakcie posiedzenia referaty wygłosili: 1) przewodniczący Stowarzyszenia Hydrogeologów Polskich, profesor Uniwersytetu Śląskiego – prof. Andrzej Witkowski, 2) wiceprezes Stowarzyszenia Hydrologów Polskich – prof. Beniamin Więzik, profesor Wyższej Szkoły Administracji w Bielsku-Białej, członek zarządu komitetu Gospodarki Wodnej PAN, 3) dr Józef Mikołajków – przedstawiciel Państwowego Instytutu Geologicznego i Państwowej Służby Hydrogeologicznej oraz 4) prezes Wodociągów Słupskich Andrzej Wójtowicz. Przedstawili oni swoje doświadczenia i problemy, z którymi się spotykają w kontekście wyznaczania i ustanawiania i nadzorowania stref ochronnych ujęć wody, obszarów ochronnych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych oraz spójnej ochrony zasobów wody wykorzystywanej obecnie lub w przyszłości do celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Poruszano zarówno aspekty prawne, jak i merytoryczne, związane z pierwszą barierą, jaką jest zapewnienie bezpieczeństwa ujmowanej wody i jej rolą w całym łańcuchu produkcji i dystrybucji wody pitnej. Uczestnicy posiedzenia zwracali uwagę na obowiązujące obecnie światowe standardy, wprowadzające także w tej dziedzinie gospodarki zarządzanie ryzykiem, oparte na rozpoznaniu, ocenie i minimalizowaniu zagrożeń. Wnioski z posiedzenia potwierdziły i wsparły działania Departamentu Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Ministra Zdrowia związane z wprowadzeniem do projektu ustawy Prawo wodne obligatoryjności terenów ochrony bezpośredniej ujęć wody oraz wprowadzenia identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka przy wyznaczaniu terenów ochrony pośredniej.
W związku z faktem, że Ministerstwo Środowiska trzykrotnie, na różnych etapach legislacji odrzucało uwagi Ministerstwa Zdrowia, Komisja BZW wraz z zaproszonymi gośćmi wystosowała Apel (poparty pismami środowisk uczestniczących w marcowym posiedzeniu) skierowany do Ministra Środowiska, z wiadomością do innych Ministrów (ds. infrastruktury i ds. zdrowia), Kancelarii Premiera i Kancelarii Prezydenta. Apel został także przekazany Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu i Przewodniczącemu Rady Sanitarno-Epidemiologicznej z prośbą o podejmowanie wszelkich możliwych działań, mających na celu integrowanie środowisk i przygotowanie wstępnych założeń krajowej strategii bezpieczeństwa dostaw wody, tak aby można było zorganizować międzyresortowe, interdyscyplinarne spotkanie poświęcone temu zagadnieniu. Ostatecznie Minister Środowiska przed posiedzeniem Komitetu Stałego Rady Ministrów wprowadził do projektu uwagi Ministra Zdrowia dotyczące stref ochronnych, jednak w dalszym ciągu brak jest zapisów regulujący sposób dokonywania oceny ryzyka przy wyznaczaniu stref ochronnych. Zdaniem ekspertów Komisji konieczna jest delegacja do rozporządzenia jednoznacznie regulującego warunki, formę i tryb wyznaczania stref ochronnych ujęć wody. Komisji BZW nie są znane ustalenia Komisji Prawniczej, ani ostateczny kształt projektu ustawy, która ma być skierowana do prac sejmowych.
Dalsze, dynamiczne działania Komisji BZW doprowadziły do zaproszenia na trzecie posiedzenie w Szczyrku, które odbywało się w dniu 12 czerwca 205 r., w trakcie konferencji naukowo-technicznej „Aktualne zagadnienia w uzdatnianiu i dystrybucji wody”, organizowanej przez członka Komisji prof. Izabelę Zimoch z Politechniki Śląskiej, przedstawicieli przedsiębiorstw wodociągowych (wodociągi miast: Jaworzna, Sosnowca, Poznania i Krakowa oraz GPW SA) wprowadzających zarządzanie ryzykiem, celem przedstawienia problemów, z jakimi się borykają oraz ewentualnych potrzeb, niezbędnych do realizacji zadań wynikających z procesu profesjonalnego zarządzania ryzykiem. Zwracali oni uwagę na braki i błędy legislacyjne, brak wsparcia merytorycznego (wytyczne, poradniki) i finansowego, częsty brak współpracy i zrozumienia potrzeb ze strony innych interesariuszy (gmin, inwestorów, administratorów budynków, odbiorców wody). W posiedzeniu uczestniczyli także Prezes Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie - Dorota Jakuta, Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej – Klara Ramm-Szatkiewicz, prof. Rafał Miłaszewski zajmujący się ekonomiką w zaopatrzeniu w wodę, prof. Andrzej Eymontt – zaopatrzenie w wodę na obszarach wiejskich, prof. Piotr Wieczorek – chemik zajmujący się nowymi zagrożeniami w wodzie wykorzystywanej do zaopatrzenia ludności (farmaceutyki, hormony, itp.). W swoich wypowiedziach wszyscy zwracali uwagę na potrzebę integracji środowisk i wspólne wypracowanie polityki i strategii państwa w zakresie bezpieczeństwa dostaw wody oraz brak podmiotu, który miałby takie interdyscyplinarne działania podejmować i koordynować.
Jestem w pełni przekonany, że takie działania muszą być podejmowane; wskazują na to zarówno najnowsze osiągnięcia naukowe, zalecenia WHO i KE jak i doświadczenia innych państw. Nie możemy pozostawać w tyle. Dlatego jako przewodniczący Komisji BZW, która podjęła tak intensywne i przynoszące wymierne efekty działania, oczekuję współpracy i wsparcia zarówno ze strony Głównego Inspektora Sanitarnego i Przewodniczącego Rady Sanitarno-Epidemiologicznej, ale także wszystkich członków, świadomych roli działań prewencyjnych, minimalizujących zagrożenia zdrowotne w celu poprawy bezpieczeństwa zdrowia publicznego. Tym z PT. Państwa, którzy chcieliby zgłębiać swoją wiedzę w tym zakresie, Komisja BZW chętnie udostępni wszelkiego rodzaju materiały i artykuły. Nie zdawałem sobie dotychczas sprawy jak wiele już zidentyfikowanych problemów występuje w pełnym łańcuchu dostaw wody od ujęcia do kranu. Stanowią one tematy licznych prac badawczych, projektów z zakresu bezpieczeństwa dostaw wody, które prowadzone są zarówno przez podmioty zajmujące się ujmowaniem, produkcją i dystrybucją wody jak i podmioty realizujące zadania z obszaru zdrowia publicznego i szeroko rozumianego bezpieczeństwa kraju. Ponadto jestem w pełni przekonany, że rozwój społeczno-gospodarczym kraju kształtowany jest w istotnym zakresie bezpieczeństwem dostaw wody. Zatem konieczne są dalsze działania w tej dziedzinie.
Przewodniczący Komisji Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody
Prof. dr hab. med. Jerzy T. Marcinkowski
Wydarzenia
Bezpieczeństwo zdrowotne wody powrót |
